Willemsoord
De geschiedenis van de Rijkswerf begint zo’n 200 jaar geleden. Nederland heette toen nog de Republiek der Zeven Provinciën.
In 1795 werd Nederland bezet door de Fransen en later zelfs bij Frankrijk ingelijfd. De Franse Keizer Napoleon bracht in 1811 een bezoek aan Den Helder. De Keizer besloot dat in Den Helder de grootste marinehaven en -werf van Nederland moest worden gebouwd. In 1812 werd met de bouw begonnen maar lang is er onder Frans gezag niet aan gewerkt. In 1813 werd Napoleon verslagen en Nederland werd een koninkrijk. Onze eerste koning heette Willem 1. Ook koning Willem zag het belang van een grote marinehaven en werf goed in en gaf de opdracht de plannen van Napoleon te voltooien.
In 1822 werd de werf aan de marine overgedragen. De werf was nu officieel een rijkswerf en kreeg de naam Willemsoord als eerbetoon aan Koning Willem 1, die de opdracht had gegeven de werf af te bouwen.
Vanaf 1823 tot 1827 werd er gewerkt aan de voltooiing van de werf.
Willemsoord bleef in 1933 als enige rijkswerf in Nederland over. Het was de enige plaats waar de marineschepen werden voorzien van hun uitrusting, waar ze gerepareerd werden en in goede conditie werden gehouden. De noodzaak om uit te breiden nam daardoor toe. Op het terrein van de werf verschenen steeds meer werkplaatsen en magazijnen. Na de Tweede Wereldoorlog bereikte de werf zijn grootste omvang.
DE TWEEDE WERELDOORLOG
De Duitse bezetters konden de oorlogshaven natuurlijk goed gebruiken in die tijd. De arbeiders van de werf werden gedwongen voor hen te blijven werken. In een poging de Duitsers te verdrijven werd de werf regelmatig door de Engelsen gebombardeerd. Wel meer dan 100 keer. Er vielen veel slachtoffers en veel gebouwen op de werf en in de rest van Den Helder werden verwoest of zwaar beschadigd. De Duitse militairen hadden op het terrein van Willemsoord al schuilkelders gebouwd waar ze tijdens de aanvallen in konden schuilen. Enkele van deze bunkers staan er nog steeds.
NA DE OORLOG
Na WOII beleefde Willemsoord een sterke bloeiperiode. Den Helder werd in 1947 aangewezen als de hoofdmarinebasis van Nederland. Niet alleen de stad onderging de wederopbouw maar ook de vloot. Voor de nieuw geworven bemanningen werd de woonwijk Nieuw Den Helder gebouwd. In hoogtijdagen werkten ca. 2500 mensen op de Rijkswerf.
In 1949 werd er begonnen met het graven van een nieuwe haven, de nieuwe thuisbasis voor de schepen van de koninklijke marine. De Rijkswerf “Willemsoord” bleef nog tot 1993 op haar oude plek. In 1988 werd met de bouw van de “Nieuwe Rijkswerf” begonnen op het “Nieuwe Haven” terrein. In 1993 werd deze werf in gebruik genomen, waarmee een eind was gekomen aan de oude Rijkswerf “Willemsoord”.
ONTWIKKELING WILLEMSOORD NA VERTREK RIJKSWERF
De voormalige Rijkswerf Willemsoord meet 40 ha. en in 1995 krijgt de gemeente Den Helder het terrein in het beheer.
De helft van het terrein is sinds 2000 eigendom van de gemeente en de ander helft, met het Marinemuseum en het KIM blijft eigendom van de Koninklijke Marine.
In de tussenliggende jaren is de restauratie begonnen van de monumentale gebouwen en waterbouwkundige werken en werden plannen gesmeed voor de nieuwe culturele en recreatieve invulling.
Hiervoor heeft de overheid: Europese Commissie, het Rijk, de Provincie en Gemeente gezamenlijk 80 miljoen euro subsidie beschikbaar gesteld. Het gehele complex is een Rijksmonument als ook 16 afzonderlijke gebouwen, 3 dokken en toegangspijlers van de Westpoort.